Pomimo tego, że każde otwierane postępowanie upadłościowe konsumenckie dotyczy tylko jednej osoby fizycznej, to zawsze ogłoszenie upadłości przez jednego z małżonków wpływa – i to w bardzo duży sposób – na sytuację majątkową drugiego. Jak dokładnie to wygląda? Poniżej szczegółowo odpowiemy na pytania związane z rozdzielnością majątkową.
UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA A ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA – O CZYM NALEŻY
PAMIĘTAĆ?
Na wstępie trzeba mieć na uwadze zapis art. 124 Prawa Upadłościowego – Z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków powstaje między małżonkami rozdzielnośćmajątkowa, o której mowa w art. 53 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359). Jeżeli małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny. Jeżeli małżonkowie są wspólnie właścicielami nieruchomości, np. mieszkania, to z chwilą ogłoszenia upadłości staje się ono częścią masy upadłości, która będzie podlegała likwidacji przez Syndyka. Wiele osób, w chwili pierwszego spotkania z Syndykiem jest zaskoczonych, że ich wspólny majątek zostanie sprzedany, pomimo tego, że tylko jeden z małżonków jest w upadłości. Jednak część osób jest tego świadoma i próbuje ochronić swój majątek wspólny przez likwidacją, ustanawiając rozdzielność majątkową przed ogłoszeniem upadłości. Należy pamiętać, że Prawo upadłościowe odnosi się również do takich umów.
KIEDY ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA JEST SKUTECZNA W STOSUNKU DO MASY
UPADŁOŚCI?
Zgodnie z art. 126 Prawa upadłościowego, ustanowienie rozdzielności majątkowej umową majątkową jest skuteczne w stosunku do masy upadłości tylko wtedy, gdy umowa zawarta została co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Ustawodawca przewidział dwa lata i co ważne – nie przed ogłoszeniem upadłości, tylko przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości.
Umowa majątkowa ustanawiająca rozdzielność majątkową małżeńską zawarta w ciągu dwóch lat przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, będzie uznana za bezskuteczną względem masy upadłości, czyli nie ma żadnego wpływu na masę upadłości i Syndyk będzie mógł przystąpić do likwidacji majątku.
JAKIE UPRAWNIENIA MA MAŁŻONEK/MAŁŻONKA UPADŁEGO?
W związku z tym, że ogłoszenie upadłości jednego z małżonków ma konsekwencje dla drugiego małżonka, ustawodawca wprowadził mechanizmy ochrony małżonka upadłego.
Według przepisów Prawa upadłościowego, małżonek upadłego może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność Syndykowi.
Małżonkowie mogę również zawrzeć umowę majątkową małżeńską, na mocy której ustanowią między sobą ustrój rozdzielności majątkowej, czyli intercyzę. Jeżeli taka umowa została w przeszłości zawarta, to nie trzeba się zastanawiać nad tym, jak upadłość konsumencka wpłynie na rozdzielność majątkową, ponieważ w takim przypadku upadłość konsumencka nie wpływa na obowiązywanie intercyzy. Pomiędzy upadłym a małżonkiem po prostu nadal funkcjonuje rozdzielność majątkowa, a do masy upadłości wchodzi jedynie majątek upadłego. Jeżeli natomiast taka umowa została zawarta na mniej niż dwa lata przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, to tak jak zaznaczono powyżej – będzie bezskuteczna.
CO Z MAJĄTKIEM NABYTYM PRZEZ MAŁŻEŃSTWO W TRAKCIE POSTĘPOWANIA
UPADŁOŚCIOWEGO?
Jeżeli małżonkowie kupią wspólnie majątek już po ogłoszeniu upadłości, to ten majątek wejdzie w skład masy upadłości. Taka sama sytuacja ma miejsce w przypadku, jeżeli małżonkowie nabędą majątek po zawarciu umowy ustanawiającej rozdzielność majątkową, ale w związku z ogłoszeniem upadłości zostanie ona uznana za bezskuteczną z przyczyn, opisywanych powyżej.
Upadłość konsumencka stwarza realną przestrzeń wyjścia ze stanu niewypłacalności, z której z powodzeniem korzysta coraz więcej Polaków. Nie ma w tej chwili bardziej efektywnego narzędzia wychodzenia z osobistej zapaści finansowej, niemniej trzeba podchodzić do całego procesu oddłużenia odpowiedzialnie, transparentnie i świadomie.
Autor: Hannah Miś
Menedżer projektów INSOLVEO, specjalista ds. upadłości konsumenckiej